Hình thức pháp luật là sự biểu hiện ra bên ngoài của pháp luật, là phương thức tồn tại thực tế của pháp luật.
Hình thức pháp luật có hai dạng:
- Hình thức cấu trúc (còn gọi là hình thức bên trong): Là những bộ phận cấu thành bên trong của hệ thống pháp luật, bao gồm:
+ Các nguyên tắc chung;
+ Hệ thống pháp luật;
+ Các ngành luật;
+ Các chế định pháp luật;
+ Các quy phạm pháp luật: Là bộ phận nhỏ nhất cấu tạo nên hệ thống pháp luật. Ngoài ra còn có phân ngành luật.
- Hình thức bên ngoài (còn gọi là nguồn của pháp luật): Là những cái chứa đựng bên ngoài của pháp luật, là sự thể hiện ra bên ngoài, dạng tồn tại trong thực tế của các quy phạm pháp luật.
Hình thức bên ngoài (nguồn của pháp luật) có các dạng sau:
Tập quán pháp: Là những tập quán lưu truyền trong xã hội, phù hợp với lợi ích của giai cấp thống trị, được nhà nước kế thừa và được nâng lên thành quy tắc xử sự mang tính bắt buộc chung và được đảm bảo thực hiện bởi nhà nước. Hình thức này tồn tại ở nhà nước chủ nô, phong kiến và tư sản. Ở Việt Nam không coi tập quán pháp là nguồn của pháp luật.
Tiền lệ pháp, án lệ: Là các quyết định, cách giải quyết của cơ quan hành chính, hoặc các cơ quan xét xử, được nhà nước thừa nhận làm khuôn mẫu để giải quyết cho những việc tương tự về sau.
Hình thức này được sử dụng rộng rãi trong nhà nước chủ nô, phong kiến, tư sản. Đặc biệt những quốc gia theo hệ thống luật án lệ như Mỹ, Anh. Ở Việt Nam hiện nay, tiền lệ pháp không coi là nguồn gốc của pháp luật.
Văn bản pháp luật: Là hình thức pháp luật do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành theo thủ tục, trình tự luật định, trong đó có quy tắc xử sự chung, được nhà nước bảo đảm thực hiện nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội theo định hướng của nhà nước.
Tóm lại: Trong mỗi hệ thống pháp luật của từng quốc gia có quan điểm riêng về nguồn của pháp luật và về giá trị của từng nguồn. Những nước theo hệ thống Luật châu Âu lục địa, nguồn pháp luật chủ yếu là các văn bản pháp luật, tiền lệ pháp và án lệ chỉ được áp dụng khi thiếu quy định pháp luật. Những nước theo hệ thống pháp luật tôn giáo (hệ thống luật Đạo Hồi, Iran, Irắc,…) coi Kinh thánh Coran là một loại nguồn quan trọng của pháp luật.